Corona waart weer volop rond. Veel mensen voelen zich een paar dagen niet lekker en vragen zich af: is het misschien corona? En heb ik dan een FLiRT-variant? Wat moet je doen als je klachten hebt? Deze en andere vragen over de zomergolf.
1Hoeveel Nederlanders hebben nu corona?
Sinds eind mei laat het aantal virusdeeltjes in het rioolwater een stijgende lijn zien. Lang niet zo steil als de kerstpiek van 2023, maar toch: veel mensen die nu met verkoudheidsklachten bij de huisarts komen, blijken SARS-CoV-2 te hebben.
Woensdag kwam gezondheidsinstituut RIVM met nieuwe cijfers. Ten opzichte van vorige week is er geen stijging meer te zien in het rioolwater. Toch zou het RIVM niet zeggen dat de golf nu afvlakt. „De stabilisatie kan ook komen doordat meer mensen op vakantie zijn”, zegt Susan van het Hof, hoofd van het Centrum voor Epidemiologie en Surveillance van Infectieziekten bij het RIVM. In een groep van 10.000 mensen die het RIVM volgt om het virus in de gaten te houden, testte één op de zestig mensen afgelopen week positief, iets meer dan vorige week, toen was het één op de tachtig. „Mogelijk testen mensen iets vaker omdat ze alerter zijn, maar we zien aan de Infectieradar ook dat iets meer mensen luchtwegklachten hebben.”
2Waarom juist een piek in de zomer, die ook nog FLiRT heet?
Dat covid juist in de zomer een piek beleeft, komt onder meer doordat steeds nieuwe virusvarianten opduiken, met een nét iets ander spike-eiwit – de uitsteeksels waarmee het virus zich in de cel wurmt. Met die gemuteerde spikes weet het virus de afweer te omzeilen die de meeste mensen al hadden opgebouwd door besmetting of vaccinatie – zonder onderscheid des seizoens.
De varianten die nu rondgaan zijn bijna allemaal twijgjes aan de JN.1-tak, die op zijn beurt weer een Omikron-variant is van het SARS-CoV-2-virus. Enkele van die mutaties worden tezamen gemakshalve FLiRT of FLip genoemd, naar de letters voor de aminozuren die de bouwstenen vormen van het spike-eiwit (F, L, R en T).
Wereldwijd zijn nu de varianten KP.2 en KP.3 dominant. Om precies te zijn: BA.2.86/JN.1/KP.3 is in Nederland nu goed voor circa 60 procent van de besmettingen. In Australië is overigens alweer een nieuwe variant opgedoken. Van het Hof: „Je ziet dat varianten elkaar heel snel opvolgen.”
3Zijn de nieuwe varianten gevaarlijker dan eerdere?
Het aantal ziekenhuisbedden met covid-patiënten staat sinds 1 juni niet meer online in Nederland. Dus de precieze bezetting is niet bekend. „Maar duidelijk is dat veel minder mensen in het ziekenhuis komen dan bij eerdere golven.” Bij de laatste telling, eind mei, lagen er 62 mensen met corona in het ziekenhuis en werden er circa zeventien per dag opgenomen. Eind vorig jaar waren er op het hoogtepunt 165 opnames per dag.
De nieuwe varianten zijn volgens experts niet zozeer meer of minder ziekmakend, maar bijna iedereen heeft al afweer opgebouwd, en daardoor worden besmette mensen ook minder ziek van het virus. Net als bij eerdere varianten zijn mensen al besmettelijk ongeveer twee dagen voordat ze klachten krijgen, tot zeker vijf dagen na de laatste symptomen. Ook de klachten zijn hetzelfde: neusverkoudheid, niezen, keelpijn, hoesten, verhoging. Soms reuk- en smaakverlies. En nog steeds lopen mensen met de zwakste gezondheid het grootste risico om ernstig ziek te worden en te overlijden.
4Hoe zit het in het buitenland?
Nederland is bepaald niet het enige land met een zomergolf. In Frankrijk krijgt Taylor Swift met haar tournee de schuld van de snelle verspreiding dit voorjaar. In de VS wijzen sommigen naar de Republikeinse Conventie, waar half juli 50.000 mensen op elkaar gepakt stonden. En anders ligt het wel aan de warmte die mensen naar binnen jaagt: binnenshuis verspreidt het virus zich makkelijker. Van het Hof spreekt over een combinatie van factoren: „Het virus verandert, de afweer is bij veel mensen alweer wat afgenomen doordat de vaccinatie of besmetting al een poosje geleden is, en ze komen in dit seizoen veel bij elkaar.”
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) maakt zich, net als het RIVM, geen grote zorgen. Er zijn geen aanwijzingen dat de verspreiding van dit virus wereldwijd tot een hogere ziektelast zal leiden dan eerdere Omikron-varianten.
5Er komt toch nog een boosterprik?
Gezonde jonge mensen krijgen geen oproep meer. Maar mensen vanaf 60 jaar, mensen die al jaarlijks een griepprik mogen halen, mensen met een hoog risico om ziek te worden en zorgmedewerkers die veel contact hebben met kwetsbare mensen kunnen van 16 september tot 6 december bij de GGD een coronaprik halen.
Het vaccin is aangepast voor JN.1, niet voor afzonderlijke FLiRT-varianten. Maar omdat dat allemaal telgen van JN.1 zijn, is de verwachting dat het Comirnaty-vaccin van Pfizer/ BioNTech „een goede oppepper” zal zijn, zegt Van het Hof.
6Wat is nu het advies bij klachten?
Het RIVM ziet Covid-19 als een gewone luchtweginfectie, waarvoor de algemene adviezen gelden: was regelmatig je handen, blijf thuis als je klachten hebt, hoest en nies in je elleboog, houd afstand tot anderen, en vermijd vooral contact met mensen die kwetsbaar zijn. Of draag dan een mondmasker. Testen op corona hoeft niet meer.
Een zelftest laat overigens alleen zien of je besmet bent maar niet met welke variant. Daarvoor moet de genetische code in het lab uitgeplozen worden en dat is voor individuen niet nodig: het advies bij klachten is voor alle varianten hetzelfde.
Een versie vandit artikelverscheen ook inde krantvan 25 juli 2024.
